कोण फसवी कुणाला?

शनिवारचा ‘गच्चीवरील गप्पां’चा संपला आणि अचानक एक अनोळखी फोन आला. खरं तर मी काही फोन घेण्याच्या मनस्थितीत नव्हतो, कारण प्रचंड उकाडा, घामाघूम अवस्था आणि त्यातच कार्यक्रम मनासारखा न झालेला. पण तरी देखील मी तो फोन घेतला. ‘मी आता कामात आहे, नंतर फोन करू’, असं सांगण्यासाठी.

‘सर, तुम्ही खूप मोठं काम करताय ! जेजेचा प्रश्न तुम्ही जसा लावून धरला आहात तसाच आता आमच्या अनुदानित किंवा विनाअनुदानित कलाशिक्षण संस्थांचा देखील प्रश्न हाती घ्या. माझी तुम्हाला कळकळीची विनंती आहे. सर, खूप वाईट दिवस आले आहेत. जगायचं कसं तेच कळत नाहीये. तुम्ही काय करता विचारलं तर ती व्यक्ती म्हणाली की, ‘एका विनाअनुदानित विद्यालयात मी शिक्षक म्हणून काम करतो. कोरोना लॉकडाऊननं तर आमचं अगदी होत्याचं नव्हतं करून टाकलं आहे आणि त्यातच आता येत्या वर्षापासून नवीन शैक्षणिक धोरण लागू केलं जाणार आहे. त्यामुळे नेमकं काय होणार आहे ? हेच अजून कळत नाहीये. नव्या धोरणात पूर्वीसारखं दहावी प्रकरण नसणार आहे. त्यामुळे आमच्यासारख्या पदविका देणाऱ्या कला महाविद्यालयांचं काय होणार आहे ? हेच नेमकं कळत नाही. दहावी परीक्षा बंद झाली, शालांत परीक्षा मंडळ बंद झालं तर आमच्या कला महाविद्यालयांना विद्यार्थी येणार तरी कुठून ? त्यातच तुम्ही जाहीर देखील करून टाकलंय की, कला संचालनालयातर्फे दिल्या जाणाऱ्या प्रमाणपत्रांना राष्ट्रीय पातळीवर कोणतीही मान्यता दिली जात नाही. त्यामुळं यंदा आमच्या कला महाविद्यालयात किती विद्यार्थी प्रवेश घेतील ? हेच कळेनासं झालंय.

जे जे स्कूल ऑफ आर्ट वाचवायची ही शेवटचीच संधी आहे, असं समजून आम्ही काही जे जे स्कूल ऑफ आर्टचे माजी विद्यार्थी एकत्र आलो आणि त्या अनुषंगानं पावलं टाकू लागलो. अपेक्षित नव्हतं, पण प्रचंड प्रतिसाद मिळाला. पहिल्याच सभेला जेजेमध्ये दोन अडीचशेची उपस्थिती मिळाली. आणि आता तर सोशल मीडियावर अक्षरशः हंगामा झाला आहे. यासंदर्भात लिहिलेली प्रत्येक पोस्ट व्हायरल होते आहे. प्रत्येक व्हॉट्सअप ग्रुपवर ती शेयर होते आहे. आणखीन काही दिवसातच १९७० सालापासूनचे माजी विद्यार्थी एकत्र येतील आणि तिन्ही कला महाविद्यालयांच्या माजी विद्यार्थ्यांची संघटना उभी होईल ! आणि या कामी पुढाकार घेणाऱ्यांना मात्र अनुदानित किंवा विनाअनुदानित कला महाविद्यालयातील शिक्षकांकडून दूषणं दिली जात आहेत. तुम्ही आम्हाला फसवलं म्हणून दोष लावले जात आहेत.

जे जे स्कूल ऑफ आर्ट आणि तिचे माजी विद्यार्थी हे एका बाजूला आणि जे जे स्कूल ऑफ आर्टमधून न शिकलेले किंवा डीपएडसारखे कोर्स करून एक दोन वर्ष शिकलेले आणि अनुदानित किंवा विनाअनुदानित कला महाविद्यालयं चालवणारे किंवा त्यात कलाशिक्षकाची नोकरी करणारे दुसऱ्या बाजूला, अशी आता कलाशिक्षण क्षेत्राची विभागणी झाली आहे.

अनुदानित किंवा विनाअनुदानित कला महाविद्यालयं महाराष्ट्रभर पसरली आहेत. ३० – ३५ वर्षांपूर्वी ती सुरु झाली तेव्हा दोन अडीचशे होती, आता त्यातली किती शिल्लक राहिली आहेत हे दस्तुरखुद्द प्रभारी कला संचालक देखील सांगू शकत नाहीत इतकी या क्षेत्राची भीषण अवस्था आहे. ही अवस्था कुणी केली ? या साऱ्याला कोण जबाबदार आहे ? या दोन प्रश्नातच त्याची स्पष्ट उत्तरं दडलेली आहेत. ती आपली आपण मिळवायची की जेजे वाचवू पाहणाऱ्या जे जे स्कूल ऑफ आर्टच्याच माजी विद्यार्थ्यांना दोष द्यायचा ते आता ज्याचं त्यांनी ठरवायचं. आमचं एवढंच म्हणणं आहे की आता आम्हाला तोंड उघडायला लावू नका. ‘क(।)लाबाजार २’ काढायला लावू नका. यातच तुमचं भलं आहे !